GEVAROK VADİSİ KAYA RESİMLERİ
Geverok Vadisi, Hakkari İli’nin güneydoğusunda Geverok Buzulu’nun da üzerinde yer aldığı ve çok sayıdaki buzul gölünün de bulunduğu Sat Dağına (İkiyaka Dağı) ulaşan vadilerden biridir. Hakkari Bölgesi’ndeki tarih öncesi dönemlere ilişkin ilk çalışmalar Gevarok Vadisi’ndeki kaya resimlerinin keşfi ile başlamıştır. 1956 yılında bir grup Avusturyalı ve Türkiyeli dağcı, Hakkari il sınırlarında Sat-CiloDağları içerisindeki Gevaruk Yaylası’nda geniş bir alana yayılmış kaya bloklarıüzerinde yer alan kaya resimleri ile karşılaşmışlardır. 1956 ve 1958 yıllarında Muvaffak Uyanıkve Wilhelm Freh tarafından Gevaruk Kaya Resimleri fotoğraflanarak belgelenmiştir. 1968 yılında, İngiliz dağcılar tarafından Gevaruk Gölüçevresinde, Alman dağcılar tarafından ise Sat Gölü civarında yeni kaya resimleri belgelenmiştir. Cilo/Sat Dağları’nın bulunduğu bu alandaki kaya resimlerine ilişkin bu çalışmalar neticesinde yaklaşık 1000’i aşkın kaya resminin olduğu belirtilmiştir. Adeta bir açık hava müzesi niteliğindeki Geverok kaya resimleri buzulların aşındırması sonucunda parlak ve pürüzsüz bir yapıya ulaşan kayaların üzerinde vurgu tekniğiyle yapılmıştır. Kaya yüzeyinde hatları çizgisel olarak verilen figürlerin önemli bir kısmını hayvan tasvirleri oluşturmaktadır. Hayvan tasvirlerinin yanı sıra daha az olarak insan tasvirleri de kayalar üzerine işlenmiştir. İri boynuzlu geyikler, çengel boynuzlu dağ keçileri, yılanlar, geometrik ve sembolik şekilller sıklıkla işlenen tasvirlerdir. İnsan figürleri ellerinde yay ve mızrak benzeri silahlarla bir avlanma pozisyonunda gösterilmekle birlikte iki elini yukarı kaldırmış olarak da karşımıza çıkar. Gevarok kaya resimleri Neolitik Dönem’e (M.Ö. 9600-6000) döneme ait olduğu tahmin edilmektedir.
TAŞBAŞI/İĞDELİ KAYA RESİMLERİ
Hakkari’ye bağlı Taşbaşı Köyü’nde çok sayıda kaya resmi tespit edilmiştir. Geverok ve Trişin’deki örneklere benzer biçimde vurgu tekniğiyle yapılan kaya resimleri derin bir vadinin batı yamacında ve vadi tabanına yakın bir noktadaki kayalarda yapılmıştır. Taşbaşı-İğdeli kaya resimlerinde yoğun bir biçimde hayvan tasvirleri yer almaktadır. Çizgisel olarak hatları verilen hayvan tasvirlerinin içinde geyikler, dağ keçileri ve yılan tasvirleri sıklıkla işlenmiştir. İnsan figürlerinin bir kısmı ellerinde yayları ile birlikte özellikle avlanma pozisyonunda gösterilmiştir. Bunun yanı sıra iki elini yana açmış şematik insan tasvirleri de bulunmaktadır. Bazı hayvan tasvirlerinin özellikle vücutlarına ok isabet etmiş biçimde gösterilmeleri burada devam eden bir av etkinliğini vurgulaması açısından dikkat çekici özelliklerinden biridir. Gerçekçi bir biçimde tasvir edilen figürlerin yanı sıra şekilsel ve sembolik olarak çizilmiş tasvirler de vardır.
