HAKKARİ TERS LALESİi(F.İmperialis)
İlimiz doğal florasında yöremize özgü endemik bir tür olan ters lale yetişmektedir. Ters lale en yoğun olarak Hakkari Merkezi ile Şemdinli ve Yüksekova ilçelerinde yetişmekte, yetiştiriciliği buralarda sürdürülmektedir. Soğan, yumru ve rizom gibi toprak altı organlara sahip olan geofit bitkileri diğer birçok kullanımları yanında erken ilkbaharda ve sonbaharda açan narin, gösterişli ve güzel çiçekleri nedeniyle süs bitkisi yönünden büyük bir öneme sahiptir. Ayrıca, soğan, yumru ve rizom gibi toprakaltı organları sayesinde orijinal habitatlarından başka ülkelere canlı olarak taşınabilmesi ve kolay üretilmesi gibi nedenlerle, geofit bitkiler ekonomik açıdan da değerlendirilmeye başlamışlardır.
Ters lale; Liliaceaefamilyasına dahilFritillariacinsinin genel adıdır. Bu isim çiçeklerinin laleye benzemesinden ancak onun aksine aşağıya eğik olmasından dolayı verilmiştir. Fakat bu isim daha çok F. imperialistürüne özgü olarak kullanılmaktadır.
Ters lale’ye (F.imperialis) halk arasında Ağlayan gelin, Şah tuğu (Tuğu Şahı), Kral lalesi, Şerefeli lale, Gülnahun, Şemdinli lalesi gibi isimler de verilir. Ters lale bitkisi doğal olarak dünyada geniş bir alana yayılmış olup ülkemiz dışında, Kuzey Irak, İran, Afganistan, Pakistan ve Keşmir gibi coğrafyalarda yayılış göstermektedir.
Terslale bitkisinin 60–90 cm boyu, ilginç çiçeği ve yaprakları onu heybetli ve gösterişli yapmakta ve ona asil bir duruş kazandırmaktadır. Çiçek rengi, renk farklılığı, şekli ve duruşu bitkiyi eşsiz yapmaktadır. Canlı sarı-turuncu renginden kırmızıya varan renk ve tonları, çan şeklindeki çiçeği ve üstünde dağınık bir şekilde duran parlak, yeşil yaprak demetiyle bulunduğu alana dikkat çekici bir imaj kazandırmaktadır.
Hakkari Ters Lalesi'nin Bitki Özelikleri,
Soğan: 7-8 cm çağında basık; yaprakları kiremit dizilişli.
Gövde boyu: 50-100 cm
Yapraklar: 4-8 adet; parlak yeşil; gövdenin üst yarısında dairesel dizilişli; mızrak şeklinde.
Çiçekler: 5-12 adet çan şeklinde.
Tepaller: 4-4.5 cm; kırmızı veya turuncu, bazen sarı, bal özü salgılayan bezler tepallerin tabanında, beyaz yuvarlak şekilli.
Kapsül: 1.5-2 cm; kanatlı.
Çiçek açma dönemi: Mart-Mayıs ayları arası.