Akarsular ve Vadiler
Denizler ve göller gibi akarsuların da başlıca çekicilik kaynağı, suyun yarattığı estetiktir. Yer şekilleri (kanyon vb.), bitki örtüsü ve çağlayanlarla artan bu çekicilik doğa turizmine konu olurken insanın akarsu kıyılarında yarattığı kültürlerin kalıntıları kültür turizminin ilgi alanı içine girmektedir.
Hakkâri denince akla ilk gelen akarsu şüphesiz ki Zap Suyu’dur. İlin en büyük akarsuyu olan Zap Suyu, sularını Musul’un güneyinde Dicle nehrine taşıyan ve ili kabaca kuzeyden güneye doğru bir istikamette kat etmektedir. Hakkâri şehir merkezine 7 km uzaklıkta bulunan Zap Suyu’nun uzunluğu 310 km’dir. Türkiye sınırları içindeki uzunluğu 189 km olup Hakkâri il merkezinin doğusundan geçer ve güneyde Altın Dağları’nın doğusunda yeniden güneye yönelir. Çukurca İlçesi’nin batısından Irak topraklarına geçer. Başkale Vadisi’nde geçerken aldığı bazı derelerle büyür. Beslendiği en önemli kaynak Karasu olup sırası ile Hakkâri-Van, Yüksekova, Başkale, Örmeta ve Kunin'in sınırlarını belirler. Yağmur, kar ve buzul sularıyla beslenen Zap Suyunun ilkbahar ve yaz başlarında kabaran suları kışın azalır. Ortalama debisi 86,5 m3/sn. ile Türkiye’nin en hızlı akan akarsularından biridir.
Şine Dağı
Zap Suyu başlı başına önemli bir turizm çekiciliği ve su sporları için uygun bir özellik göstermektedir. Akarsu üzerinde rafting, kano ve nehir kayağı gibi su sporlarının yapılması müm kün olduğu gibi, akarsuyu içinden aktığı vad nin görsel açıdan ortaya koyduğu şekiller ile de tam bir açık hava müzesi durumundadır. Ayrıca Zap Suyu boyunca gelişmiş dik ve derin vadiler hem seyir hem de macera arayan turistlere fısatlar sunması açısından oldukça zengindir.
Şemdinli Suyu; Türkiye-İran sınır dağlarından çıkarak batı yönünde 50 km akar ve Irak sınırlarına girer. Robarê Şin Suyu; ise Cilo Dağı’yla Sat Dağı arasında kalan çöküntü havzasının sularını toplayarak Şemdinli suları ile beraber Irak topraklarında birleşerek Büyük Zap Suyu’na karışır. Hacı Bey Deresi; Türkiye, Irak ve İran sı- nırlarının birleşme noktasındaki sınır dağların- dan kaynak alır.
Irak sınırı boyunca güneybatı yönünde hareket eder. Hakkâri il topraklarından çıkm dan önce Irak’tan gelen Rubarı Suyu’nu alır ve Irak topraklarına girer. Irak topraklarından Bü- yük Zap Suyu’na karışır. Hakkâri’de Zap ve Habur akarsuları dışında daha kısa boylu ve daha az su taşıyan akarsular yatakları boyunca küçük alüvyal birikintiler oluşturmaktadır. Genellikle fay ve şaryaj hatlarını takip eden bu akarsular dar ve derin vadiler içinden akarlar. Yukarıda belirtilen akarsuların tamamının yıl içinde akışları mevcuttur. Bunla- rın dışında yağış dönemlerinde akışa geçen geçici akarsular da yer almakta olup çoğunlukla eğim derecesinin azaldığı alanlarda kaybolurlar. Yıl içerisinde sürekli ve geçici olarak akan akarsuların tamamına yakını sularını Dicle nehrine boşaltırlar. Hakkâri’de akarsuların yıl içindeki akışlarına bakıldığında, Nisan-Mayıs kısmen de Haziran ayları suyun en fazla taşındığı aylar olarak karşımıza çıkarken kış mevsimi suyun en az taşındığı dönemdir. Nisan-Mayıs aylarındaki artışın sebebi, eriyen kar suları ve ilkbaharda düşen yağmur şeklindeki yağışlardır.